Reč direktora
Institut za biološka istraživanja “Siniša Stanković”-Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerziteta u Beogradu, ove godine obeležava 74 godine svoga rada i postojanja.
I pored toga što je prethodna godina protekla u uslovima otežanog rada usled pandemije korona virusom SARS-CoV-2, naši istraživači uspeli su da održe kontinuitet i kvalitet naučnog rada. U proteklih godinu dana publikovali smo 230 radova u kategoriji M20 (najveći broj u vrhunskim međunarodnim časopisima izuzetnih vrednosti, kao i vrhunskim i istaknutim međunarodnim časopisima), 14 u kategoriji M10, citiranost publikacija saradnika Instituta je 56.803, h-indeks je 81, dok su radovi naših istraživača tokom 2020. godine citirani 7.873 puta. Institut nastavlja da značajno doprinosi afirmaciji Univerziteta u Beogradu i njegovoj poziciji u prvih 500 najboljih univerziteta na svetu (tzv. Šangajska lista).
Od prethodnog Dana Instituta realizovano je, ili je u toku realizacija, 12 međunarodnih ugovora i donacija, a saradnici Instituta učestvuju u preko 40 bilateralnih projekata i COST akcija, kao i 21 projekata/ugovora sa privredom. Istraživači Instituta uspešno realizuju Ugovore o realizaciji i finansiranju naučnoistraživačkog rada NIO finansirane od strane Ministratva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije, kao i 11 projekata Fonda za nauku Republike Srbije (2 programa „Promis“, 2 „Specijalnog poziva Kovid-19“, 7 projekata „Program saradnje srpske nauke sa dijasporom“). Uspostavljanje kombinovanog, institucionalno-projektnog sistema finansiranja naučnoistraživačkih organizacija u Srbiji, uz pripremu odgovarajućih podzakonskih dokumenata koji se usvajaju po osnovu Zakona o nauci i istraživanjima obezbedilo je institutima u Srbiji stabilnije i bolje okruženje za naučnoistraživački rad. Sve ove aktivnosti od izuzetnog su značaja za nauku u Srbiji i naš Institut.
Važan deo aktivnosti Instituta je i kontinuiran rad na uključivanju mladih saradnika u naučnoistraživački rad i formiranje naučnog kadra. U proteklom periodu doktoriralo je 16 naših mladih saradnika, a u Institutu je na osnovu realizacije godišnjeg plana rada po ugovoru sa resornim Ministarstvom angažovano 60 mladih saradnika studenata doktorskih studija i dvoje stipendista MPNTR. Više od 50 saradnika našeg Instituta je aktivno uključeno u realizaciju doktorskih studija na Univerzitetu, pre svega na Biološkom, Šumarskom i Medicinskom fakultetu, ali i na drugim fakultetima Univerziteta u Beogradu. Saradnja Instituta ostvaruje se i sa Univerzitetom u Kragujevcu, Nišu, Novom Sadu i Novom Pazaru. Tokom 2020. godine istraživači IBISS-a su kao mentori učestvovali u 27 doktorskih disertacija i 20 master radova. Dodatno, istraživači IBISS-a su bili članovi komisija za odbranu 34 doktorske disertacije (4 strana doktoranda) i 14 master rada (1 strani student). Na taj način, Institut daje značajan doprinos obrazovanju mladih naučnoistraživačkih kadrova i unapređenju modela interakcije nauka-obrazovanje u Srbiji.
Danas, nakon pune 74 godine rada, na Institutu je zaposleno 332 saradnika, od čega 296 istraživača i 36 saradnika u pratećim službama. Institut danas ima 234 doktora nauka u naučnim zvanjima i 12 istraživača saradnika koji su doktorirali i čekaju izbor u naučno zvanje. Prosečna starosna struktura zaposlenih je oko 40 godina, a oko 82% su žene.
Opredeljenje Instituta je da se, u skladu sa osnivačkim aktima, pre svega nastavi sa razvojem osnovnih istraživanja, koja predstavljaju osnovu za efikasnu primenu. Prateća delatnost Instituta usmerena je na primenjena istraživanja – razvoj, uvođenje i transfer inovativnih procedura i metoda, kao i učešće u primenjenim istraživanjima u saradnji sa ministarstvima Republike Srbije, javnim preduzećima i privredom. Ova primenjena istraživanja, pored bioloških, obuhvataju oblast biomedicine i biotehnologije.
Naši istraživači su i u prethodnih godinu dana nastavili učešće u organizaciji i radu laboratorija za detekciju COVID-19. Saradnici IBISS-a radili su i na prikupljanju i sintezi naučnih saznanja o mehanizmima delovanja virusa, na čemu svima njima želim da se posebno zahvalim. Pored toga, saradnici Instituta vršili su istraživanja u vezi sa detekcijom COVID-19 RNA u vodi (u saradnji sa NORMAN mrežom, kolegama iz Švedske, Austrije, Mađarske, Velike Britanije i dr.), čime je stvorena osnova za razvoj sistema rane detekcije ovog virusa, ali i većeg broja drugih infektivnih agenasa.
Saradnici IBISS-a tradicionalno nastavljaju intenzivne aktivnosti na promociji i popularizaciji nauke – posredstvom Noći istraživača, projekata Centra za promociju nauke i programa Pokreni se za nauku. Kao i u prethodnom periodu, shodno merama za suzbijanje COVID-19, svi promotivni skupovi održani su uz korišćenje internet platformi za komunikaciju i razmenu.
Instituti od nacionalnog značaja (Institut za fiziku, Institut za hemiju, tehnologiju i metalurgiju, Institut za nuklearne nauke „Vinča“, Institut za medicinska istraživanja i Institut za ratarstvo i povrtarstvo i naš Institut) su 2020. godine potpisali sporazum o naučno-tehnološkoj saradnji kojim se, između ostalog, predviđa zajedničko učešće na projektima od prioritetnog i strateškog značaja za Republiku Srbiju, kao i zajedničko proširenje i korišćenje istraživačke infrastrukture (prostor i oprema).
Izdavačka delatnost IBISS-a vrši se u kontinuitetu, pri čemu je Institut suizdavač naučnih časopisa “Archives of Biological Science”, “Water Research and Management” i “Acta Entomologica Serbica”.
Zadovoljstvo mi je da vas obavestim i da je 20. maja 2021. godine usvojen predlog za formiranje zajedničke kinesko-srpske laboratorije, koju osnivaju Šangajski Institut Materia Medica (SIMM) i naš Institut. Formiranje ove laboratorije podržli su Kabinet premijerke Srbije, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije, Univerzitet u Beogradu, Tehnološko-metalurški i Poljoprivredni fakultet Univerziteta u Beogradu, kao i Institut za proučavanje lekovitog bilja „Dr Josif Pančić“. Koncept osnivanja zajedničke laboratorije obuhvata objedinjenje kapaciteta za unapređenje istraživanja u oblasti primene prirodnih proizvoda u različitim sferama, pre svega u pronalaženju novih lekova i medicinskih proizvoda koji su zasnovani na prirodnim resursima, uz očuvanje biološke raznovrsnosti i obezbeđenje održivog razvoja. Laboratorija je ustanovljena na osnovu dugogodišnje saradnje IBISS-a sa Šangajskim institutom Materia Medica, Kineske akademija nauka, zatim potpisivanja Memoranduma o saradnji naučnih instituta i fakulteta Kine i Srbije (Beograd, 11. april 2019), kao i osnivanja PANDA asocijacije (Pan-Balkan Alliance of Natural Products and Drug Discovery Associations), opet na inicijativu SIMM-a i IBISS-a.
Dr Mirjana Mihailović, direktor Instituta za biološka istraživanja "Siniša Stanković"
31. maj 2021. godine
