Osnovne studije završavam na Biološkom fakultetu, Univerziteta u Beogradu 2010. godine nakon kojih upisujem doktorske studije na modulu Evoluciona biologija, Biološkog fakulteta Univerziteta u Beogradu, koje završavam 2016. godine.
Od samog početka rada na Institutu za biološka istraživanja „Siniša Stanković“ radim u okviru Odeljenja za evolucionu biologiju. Moj osnovni istraživački pristup u dosadašnjem radu predstavlja eksperimentalna evolucija. Tokom svog rada, najviše pažnje sam posvetio odgovorima populacija pasuljevog žiška (Acanthoscelides obtectus) na dugoročne, transgeneracijske i krotkoročne promene uzrokovane promenom biljke domaćina sa optimalnog domaćina (pasulja) na suboptimalne domaćine (naut ili mungo pasulj). Tom prilikom proučavam razlike na biohemijskom, etološkom, morfološkom i nivou osobina životne istorije. Posebno mi je zanimljivo proučavanje fenotipske plastičnosti i parametara populacionog rasta populacija pasuljevog žiška u izmenjenim uslovima.
U okviru programa Ideje, Fonda za nauku Republike Srbije, rukovodim projektom: „Experimental evolution approach in developing insect pest control methods ELEVATE“, broj 7683961, 2022-2025.
Realizovao sam studijski boravak u Centru za evolucionu biologiju Univerziteta Upsala, Švedska. Jedan sam od organizatora „Trening škole eksperimentalne evolucije“ realizovane na IBISS-u. Bio sam član organizacionog odbora međunarodnog naučnog skupa „EvoKE 2019“ kao i član organizacionog i naučnog odbora međunarodne radionice „Molecular and Phenotypic Evolution: theoretical and practical approaches“ finansiranog od strane European Society for Evolutionary Biology ESEB u okviru poziva Global Training Initiative. Jedan sam od koautora naučno-popularnih izložbi „Od ćelije do domena – evolucija života na Zemlji“ (2018) i „ZooMozgologija“ (2019) kao i brojnih postavki na Festivalu nauke.
Član sam Evropskog duruštva za evolucionu biologiju (ESEB) i sekretar Sprskog evolucionog društva.
Biologija ponašanja istražuje ponašanje životinja na sistemskom nivou integrisanjem bihejvioralnih, ekoloških, fizioloških i molekularnih pristupa zarad boljeg razumevanja specifičnih elemenata ponašanja.
Biologija starenja fokusirana je na bolje razumevanje molekularnih, ćelijskih i fizioloških procesa koji se nalaze u osnovi procesa starenja i bolesti povezanih sa ovim procesom.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Populaciona genetika proučava genetički sastav – distribuciju i promenu učestalosti alela tokom vremena, unutar i između populacija. Koristi matematičke modele dinamike učestalosti alela, izdvaja predviđanja o verovatnim obrascima genetičke varijacije u stvarnim populacijama i testira predviđanja u odnosu na empirijske podatke.
Tanja Vukov, naučni savetnik, evolucioni biolog, specijalizovana je u oblasti evolucije biološke raznolikosti, obuhvatajući različite aspekte, od procesa specijacije do evolucije oblika i funkcija. Tanja poseduje preko dve decenije iskustva u istraživanjima iz različitih oblasti poput ekologije, biodiverziteta, evolucije, morfologije, zaštite prirode, reproduktivne biologije i ponašanja vodozemaca i gmizavaca. Njena trenutna istraživanja usmerena su na otkrivanje kako su fenotipske i fiziološke varijacije povezane sa klimatskim promenama, osobinama životne istorije i antropogenim uticajem. Poseban fokus je na istraživanju vlažnih staništa koja su veoma ugrožena uticajem klimatskih promena i ljudskih aktivnosti. Tanja koristi različite empirijske pristupe, modelovanje, eksperimente u laboratoriji, terenska istraživanja i kvantitativne metode u analizi podataka na različitim nivoima integracije. Tanja Vukov ima veliko znanje i iskustvo u oblasti biostatistike, što se ogleda ne samo u zajedničkim naučnim radovima sa kolegama iz različitih oblasti biologije, već i iz oblasti poljoprivrede i medicine. Zvanična potvrda njenog stručnog znanja (manipulacija i analiza velikih količina podataka) je priznanje Microsoft Most Valuable Professional (MVP) za Microsoft Azure (2015, 2016), koje se dodeljuje vrhunskim tehnološkim stručnjacima koji nesebično dele svoje znanje sa IT zajednicom.
Akvatična ekologija proučava vodene ekosisteme uključujući mora, reke, jezera, bare i močvare, tj. odnose između fizičkih, hemijskih i bioloških komponenti ovih staništa. Istraživači koji se bave akvatičnom ekologijom ispituju i uticaj čoveka i njegovih aktivnosti na vodene ekosisteme.
Biodiverzitet označava raznolikost i varijabilnost života na Zemlji. Obuhvata raznovrsnost na genetičkom, taksonomskom i ekosistemskom nivou. Biodiverzitet je važan kako u prirodnim tako i u veštačkim ekosistemima. Danas je biodiverzitet ugrožen gubitkom i fragmentacijom staništa, neodrživim korišćenjem resursa, invazivnim vrstama, zagađenjem i globalnim klimatskim promenama.
Biologija ponašanja istražuje ponašanje životinja na sistemskom nivou integrisanjem bihejvioralnih, ekoloških, fizioloških i molekularnih pristupa zarad boljeg razumevanja specifičnih elemenata ponašanja.
Biomonitoring je proces sistematskog posmatranja, merenja i analize fizioloških, biohemijskih, molekularnih i genetskih odgovora živih organizama na promene u životnoj sredini, koji pruža kvalitativne ili kvantitativne informacije o stanju životne sredine, i uključuje korišćenje različitih bioindikatora, biomonitora, bioakumulatora i biomarkera.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Ekofiziologija proučava fiziološke procese u živim bićima koji su odgovor na promene u spoljašnjoj sredini i koji su fundamentalni za razumevanje mehanizama i interakcija koji leže u osnovi adaptivnih strategija organizama. Uticaj klimatskih promena, prisustvo različitih zagađivača, dostupnost nutrijenata i degradacija staništa su neki od izučavanih uticaja.
Ekotoksikologija proučava toksične efekte koji se javljaju kao posledica delovanja hemikalija na životnu sredinu. Toksični efekti se proučavaju na nivou molekula, ćelija, tkiva, organa, pojedinačnih organizama, populacija ili ekosistema.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Funkcionalna ekologija je fokusirana na razumevanje različitih bioloških fenomena (funkcija) na različitim nivoima organizacije od organizma do ekosistema, koje omogućavaju razumevanje postojanja određenih obrazaca u prirodi. Ona identifikuje i proučava procese i/ili aktivnosti koji obezbeđuju organizmu ili ekosistemu u celini da funkcioniše.
Klimatske promene su sveobuhvatna i rastuća globalna pretnja biodiverzitetu i ekosistemima. Direktno dovode do fenoloških, fizioloških, morfoloških i etoloških promena; širenja invazivnih vrsta; smanjenja brojnosti i izumiranja nativnih vrsta. Izmenjeni klimatski uslovi utiču na promene u kvalitetu staništa uzrokujući promene u rasprostranjenju vrsta i životnih zajednica. Da bi se ublažili efekti klimatskih promena u životnoj sredini neophodno je njihova predikcija i razumevanje njihovog uticaja na živi svet.
Konzervaciona biologija ima za cilj da očuva biološku raznovrsnost na Zemlji i bavi se dugoročnom održivošću ekosistema. Interdisciplinarnim pristupom, konzervaciona biologija se bavi rešavanjem problema očuvanja na nivou vrsta, zajednica i ekosistema koji su direktno ili indirektno narušeni ljudskim aktivnostima ili drugim uticajima.
Urbana ekologija proučava fundamentalne ekološke koncepte unutar urbanih sredina. Uključuje ispitivanje razlika ekoloških obrazaca, odnosa i procesa u urbanim sredinama u poređenju sa neurbanizovanim sredinama i istraživanje uticaja urbanizacije na ekologiju organizama. Ispituje odnose i interakcije između ekoloških i društvenih komponenti unutar urbanog ekosistema nastalog isključivo antropogenom aktivnošću.
Zaštita životne sredine podrazumeva smanjenje ili sprečavanje zagađenja, negativnih uticaja na životnu sredinu, štete nanesene ekosistemima ili prirodnim resursima izazvane ljudskim aktivnostima.
Stevan Avramov je rođen 16.04.1967. godine. Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu upisao je 1987. godine, a diplomirao je 1992. godine na smeru Primenjena genetika. Nakon završetka osnovnih studija upisao je poslediplomske studije na smeru Genetika na istom fakultetu i završio ih 1994. godine. Tokom 1993. godine bio je stipendista Ministarstva nauke Republike Srbije. Magistarski rad pod naslovom “Genetička analiza ranih stupnjeva razvića kod Iris pumila L. (Iridaceae)”, odbranio je 1995. godine.
Na Institutu za biološka istraživanja „Siniša Stanković” zaposlen je od 8. marta 1993, na Odeljenju za evolucionu biologiju. U zvanje istraživač-saradnik izabran je 1996. godine. Doktorsku disertaciju pod naslovom „Ontogenetska fenotipska plastičnost i materinski efekti tokom ranih stunjeva razvića Iris pumila L. (Iridaceae)“ Stevan Avramov odbranio je 12. 09. 2008. godine na Institutu za biološka istraživanja “Siniša Stanković”. U zvanje naučnog saradnika izabran je 2009. godine. U zvanje viši naučni saradnik izabran je 2015. godine.
Stevan Avramov je 1. maja 2009. godine izabran u zvanje docenta i zaposlen na Stomatološkom fakultetu u Pančevu, Univerzitet Privredna Akademija u Novom Sadu. U zvanje vanrednog profesora izabran je 2014. godine a u zvanje redovnog profesora na istom fakultetu izabran je 2019 godine.
Dosadašnji naučno istraživački rad iz oblasti evolucione ekologije, ekološke genetike i biomonitoringa dr Stevana Avramova realizovan je u Institutu za biološka istraživanja “Siniša Stanković” od 1993. godine do danas. Stevan Avramov je od 1993 do 2019 godine bio angažovan na četiri projekta osnovnih istraživanja koji su bili finansirani od resornog ministarstva za nauku Republike Srbije. Trenutno je učesnik naučno istraživačkog projekta “Održavanje genetičke raznovrsnosti i dinamika prirodnih populacija ugroženih biljnih vrsta: Polimorfizam boje cveta Iris pumila L.”
Stevan Avramov je član sledećih naučnih društava i strukovnih udruženja: Srpskog biološkog društva, Društva genetičara Srbije, Srpskog lekarskog društva, Društva za fiziologiju biljaka Srbije, Federation of European Societies of Plant Biology.
Biodiverzitet označava raznolikost i varijabilnost života na Zemlji. Obuhvata raznovrsnost na genetičkom, taksonomskom i ekosistemskom nivou. Biodiverzitet je važan kako u prirodnim tako i u veštačkim ekosistemima. Danas je biodiverzitet ugrožen gubitkom i fragmentacijom staništa, neodrživim korišćenjem resursa, invazivnim vrstama, zagađenjem i globalnim klimatskim promenama.
Biologija invazivnih vrsta proučava introdukovane invazivne vrste i njihov uticaj na diverzitet, strukturu, dinamiku i funkcionisanje ekosistema koji naseljavaju. Invazivne vrste se smatraju jednim od najznačajnijih faktora smanjenja biodiverziteta.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Ekofiziologija proučava fiziološke procese u živim bićima koji su odgovor na promene u spoljašnjoj sredini i koji su fundamentalni za razumevanje mehanizama i interakcija koji leže u osnovi adaptivnih strategija organizama. Uticaj klimatskih promena, prisustvo različitih zagađivača, dostupnost nutrijenata i degradacija staništa su neki od izučavanih uticaja.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Zaštita životne sredine podrazumeva smanjenje ili sprečavanje zagađenja, negativnih uticaja na životnu sredinu, štete nanesene ekosistemima ili prirodnim resursima izazvane ljudskim aktivnostima.
Nivoi obrazovanja:
• Doktorat, Ph.D. (Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 2010)
• Osnovne studije, B.Sc. (Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, 2003)
Zaposlena sam u Institutu za biološka istraživanja „Siniša Stanković” Univerziteta u Beogradu, od 2004. godine.
Od početka svoje naučne karijere bavim se istraživanjima u oblasti evolucione ekologije biljaka. Svoj naučnoistraživački rad sam najvećim delom usmerila na izučavanje različitih aspekata adaptivnog odgovora biljnog organizma (Iris pumila) na prostornu i vremensku promenljivost sredinskih faktora, prvenstveno svetlosti i temperature. U tom kontekstu, bavim sam se pročavanjem mehanizama biohemijskih adaptacija, uključujući proteine toplotnog stresa kao i enzimatske i neenzimatske komponente antioksidativne zaštite. Deo mog naučnog rada odnosi se na izučavanje evolucije osobina cveta, uključujući polimorfizam boje cveta i diverzitet onih osobina cveta čija je funkcija privlačenje oprašivača.
Osim istraživanja u svojoj primarnoj naučnoj oblasti, bila sam uključena u istraživanja uloge glukokortikoidnog receptora u ćelijskom odgovoru na stres, a trenutno se bavim i ispitivanjem odbrambenih jedinjenja biljaka kao potencijalnih bioloških insekticida protiv insekata štetočina.
Učestovala sam u realizaciji dve doktorske teze, a kao mentor sam vodila jednu doktorsku tezu i jednu master tezu odbranjenu na Biološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu.
Članica sam Srpskog društva za molekularnu biologiju i Društva za fiziologiju biljaka Srbije.
Učestvovala sam u realizaciji projekata:
- „Modulacija funkcije glukokortikoidnog receptora u toku ćelijskog odgovora na stres“, 2004-2005. godine.
- „Psihobiologija posttraumatskog stresnog poremećaja“, međunarodni projekat koji je finansirala Evropska komisija (INCO-CT-2004-509213 FP6 ), 2004-2007. godine.
- “Ekspresija i funkcija glukokortikoidnog receptora i proteina toplotnog stresa u patofiziološkim stanjima i stresu”, 2006-2010. godine.
- „Evolucija u laboratoriji i adaptacije u prirodi“, 2011 – 2020. godine.
- Interni SAIGE projekat Dokaz koncepta „Tim-štit - Bioinsekticid/repelent na bazi kuglica acetata celuloze i timola za zaštitu semena pasulja u skladištima“ 2023/24. godine.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Ekofiziologija proučava fiziološke procese u živim bićima koji su odgovor na promene u spoljašnjoj sredini i koji su fundamentalni za razumevanje mehanizama i interakcija koji leže u osnovi adaptivnih strategija organizama. Uticaj klimatskih promena, prisustvo različitih zagađivača, dostupnost nutrijenata i degradacija staništa su neki od izučavanih uticaja.
Fiziologija i molekularna biologija biljaka obuhvataju izučavanja mehanizama koji leže u osnovi rastenja i razvića biljaka, morfogeneze biljaka in vitro (organogeneze, somatske embriogeneze, androgeneze), sinteze i akumulacije specijalizovanih metabolita, odgovora biljaka na različite vrste stresora, kao i alelopatskih odnosa među biljkama.
Klimatske promene su sveobuhvatna i rastuća globalna pretnja biodiverzitetu i ekosistemima. Direktno dovode do fenoloških, fizioloških, morfoloških i etoloških promena; širenja invazivnih vrsta; smanjenja brojnosti i izumiranja nativnih vrsta. Izmenjeni klimatski uslovi utiču na promene u kvalitetu staništa uzrokujući promene u rasprostranjenju vrsta i životnih zajednica. Da bi se ublažili efekti klimatskih promena u životnoj sredini neophodno je njihova predikcija i razumevanje njihovog uticaja na živi svet.
Moje ime je Sanja Budečević i doktorirala sam na Biološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Na početku naučnoistraživačke karijere, moja istraživanja odnosila su se prevashodno na rasvetljavanje aktuelnih pitanja u okviru sintetičke oblasti biologije – evolucione biologije razvića (engl. evo-devo) kod biljaka, posebno kod biljne vrste Iris pumila L.. Poslednjih pet godina fokus mojih istraživanja odnosi se na laboratorijske populacije pasuljevog žiška, Acanthoscelides obtectus (Say) u kontekstu eksperimentalne evolucije. Značajan aspekt mog naučnoistraživačkog rada odnosi se na izučavanje odnosa između nestabilnosti i kanalisanja razvića, fluktuirajuće asimetrije i fenotipske plastičnosti, kao i na utvrđivanje uloge genoma i životne sredine u determinisanju pravaca evolucionih promena morfoloških osobina kod pasuljevog žiška. Trenutno se bavim proučavanjem efekata promene biljke domaćina i upotrebe insekticida na razviće pasuljevog žiška, kao i evolucijom rezistencije na insekticide.
U periodu od 2011. do 2020., bila sam angažovana na projektu osnovnih istraživanja Ministarstva prosvete, nauke i tehnološkog razvoja Republike Srbije pod nazivom „Evolucija u laboratoriji i adaptacije u prirodi“. Trenutno sam saradnik na projektu ELEVATE – „Eksperimentalna evolucija u službi razvoja metoda kontrole brojnosti štetnih vrsta insekata“, finansiranog od strane Fonda za nauku Republike Srbije. Takođe, učestvovala sam i u nekoliko projekata građanske nauke, kao što su „Opasulji se“ i „Gledajmo u pasulj“, koji su finansirani od strane Centra za promociju nauke.
U periodu od 2013. do 2015. godine, intenzivno sam sarađivala sa profesorom Klingenbergom sa Univerziteta u Mančesteru. Dodatno, u periodu 2014-2015. godine bila sam angažovana u programu Pavle Savić „Partnerstva Hubert Curien” između Republike Srbije i Republike Francuske, na projektu pod nazivom „Polimorfizam boje cveta: njegova uloga u adaptaciji i specijaciji“.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Obrazovanje:
Biološki fakultet Univerziteta u Beogradu, smer opšta biologija, 2001. godina.
Magistarski rad “Variranje uzrasne strukture, veličine tela i fekunditeta kod Bufo bufo (Amphibia, Anura)” - 2005. godina.
Doktorska disertacija “Evolucija ekstremiteta velikih mrmoljaka (Triturus cristatus complex, Salamandridae, Caudata)” - 2013. godina.
Radno iskustvo:
Tokom 2002. godine - saradnik u nastavi za predmete Teorija evolucije i Evolucija na Katedri za genetiku i evoluciju Biološkog fakulteta u Beogradu.
Od 2003. godini radi na Odeljenju za evolucionu biologiju, Instituta za biološka istraživanja „Siniša Stanković”.
Istraživačka interesovanja:
Fenotipska plastičnost,morfološka varijabilnost, sredinski stres, ponašanje, ekstremiteti, razviće, vodozemci, gmizavci, biodiverzitet, zaštita malih vodenih staništa
Članstva:
Evropsko herpetološko društvo
Projekti:
BARAmetar, 2023-2024, Centar za promociju nauke
Akvatična ekologija proučava vodene ekosisteme uključujući mora, reke, jezera, bare i močvare, tj. odnose između fizičkih, hemijskih i bioloških komponenti ovih staništa. Istraživači koji se bave akvatičnom ekologijom ispituju i uticaj čoveka i njegovih aktivnosti na vodene ekosisteme.
Biodiverzitet označava raznolikost i varijabilnost života na Zemlji. Obuhvata raznovrsnost na genetičkom, taksonomskom i ekosistemskom nivou. Biodiverzitet je važan kako u prirodnim tako i u veštačkim ekosistemima. Danas je biodiverzitet ugrožen gubitkom i fragmentacijom staništa, neodrživim korišćenjem resursa, invazivnim vrstama, zagađenjem i globalnim klimatskim promenama.
Biologija ponašanja istražuje ponašanje životinja na sistemskom nivou integrisanjem bihejvioralnih, ekoloških, fizioloških i molekularnih pristupa zarad boljeg razumevanja specifičnih elemenata ponašanja.
Biomonitoring je proces sistematskog posmatranja, merenja i analize fizioloških, biohemijskih, molekularnih i genetskih odgovora živih organizama na promene u životnoj sredini, koji pruža kvalitativne ili kvantitativne informacije o stanju životne sredine, i uključuje korišćenje različitih bioindikatora, biomonitora, bioakumulatora i biomarkera.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Ekofiziologija proučava fiziološke procese u živim bićima koji su odgovor na promene u spoljašnjoj sredini i koji su fundamentalni za razumevanje mehanizama i interakcija koji leže u osnovi adaptivnih strategija organizama. Uticaj klimatskih promena, prisustvo različitih zagađivača, dostupnost nutrijenata i degradacija staništa su neki od izučavanih uticaja.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Funkcionalna ekologija je fokusirana na razumevanje različitih bioloških fenomena (funkcija) na različitim nivoima organizacije od organizma do ekosistema, koje omogućavaju razumevanje postojanja određenih obrazaca u prirodi. Ona identifikuje i proučava procese i/ili aktivnosti koji obezbeđuju organizmu ili ekosistemu u celini da funkcioniše.
Klimatske promene su sveobuhvatna i rastuća globalna pretnja biodiverzitetu i ekosistemima. Direktno dovode do fenoloških, fizioloških, morfoloških i etoloških promena; širenja invazivnih vrsta; smanjenja brojnosti i izumiranja nativnih vrsta. Izmenjeni klimatski uslovi utiču na promene u kvalitetu staništa uzrokujući promene u rasprostranjenju vrsta i životnih zajednica. Da bi se ublažili efekti klimatskih promena u životnoj sredini neophodno je njihova predikcija i razumevanje njihovog uticaja na živi svet.
Konzervaciona biologija ima za cilj da očuva biološku raznovrsnost na Zemlji i bavi se dugoročnom održivošću ekosistema. Interdisciplinarnim pristupom, konzervaciona biologija se bavi rešavanjem problema očuvanja na nivou vrsta, zajednica i ekosistema koji su direktno ili indirektno narušeni ljudskim aktivnostima ili drugim uticajima.
Urbana ekologija proučava fundamentalne ekološke koncepte unutar urbanih sredina. Uključuje ispitivanje razlika ekoloških obrazaca, odnosa i procesa u urbanim sredinama u poređenju sa neurbanizovanim sredinama i istraživanje uticaja urbanizacije na ekologiju organizama. Ispituje odnose i interakcije između ekoloških i društvenih komponenti unutar urbanog ekosistema nastalog isključivo antropogenom aktivnošću.
Zaštita životne sredine podrazumeva smanjenje ili sprečavanje zagađenja, negativnih uticaja na životnu sredinu, štete nanesene ekosistemima ili prirodnim resursima izazvane ljudskim aktivnostima.
Dr Nataša Barišić Klisarić je diplomirala je na Biološkom fakultetu Univerziteta u Beogradu 1998. godine i magistrirala na modulu Genetika tezom: „Fenotipska plastičnost kod tri vrste roda Lamium: uticaj svetlosnog režima i gustine” 2003. godine. 2012. godine odbranila je doktorsku disertaciju pod naslovom: „Fluktuirajuća asimetrija kao pokazatelj stabilnosti razvića odabranih biljnih taksona u uslovima nenarušene životne sredine i antropogeno indukovanog stresa“. Od 2002. godine zaposlena je na Odeljenju za evolucionu biologiju IBISS gde učestvuje u realizaciji IBISS istraživačkog programa, Grant br. 451-03-66/2024-03/ 200007 čiji je osnivač Ministarstvo za nauku, tehnološki razvoj i inovacije Republike Srbije (NITRA); programa Prizma: „Održavanje genetičke raznovrsnosti i dinamika prirodnih populacija ugrožene biljne vrste: Polimorfizam boje cveta Iris pumila L. (IRIS)“, Fonda za nauku Republike Srbije; i realizaciji projekta: „Biomasa za energiju i biodiverzitet (B4EB)“, čiji je osnivač program UNDP: „EU za zelenu agendu u Srbiji“, u partnerstvu sa Ministarstvom zaštite životne sredine Republike Srbije.
Biologija invazivnih vrsta proučava introdukovane invazivne vrste i njihov uticaj na diverzitet, strukturu, dinamiku i funkcionisanje ekosistema koji naseljavaju. Invazivne vrste se smatraju jednim od najznačajnijih faktora smanjenja biodiverziteta.
Biomonitoring je proces sistematskog posmatranja, merenja i analize fizioloških, biohemijskih, molekularnih i genetskih odgovora živih organizama na promene u životnoj sredini, koji pruža kvalitativne ili kvantitativne informacije o stanju životne sredine, i uključuje korišćenje različitih bioindikatora, biomonitora, bioakumulatora i biomarkera.
Eco-Evo-Devo povezuje ekologiju, teoriju evolucije i biologiju razvića. U okvirima Eco-Evo-Devo proučava se uticaj sredinskih signala (biotičkih i abiotičkih) na strukturu i dinamiku populacija, formiranje novih fenotipova tokom procesa razvića i njihove evolucije kod različitih taksona biljaka, životinja i gljiva.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Klimatske promene su sveobuhvatna i rastuća globalna pretnja biodiverzitetu i ekosistemima. Direktno dovode do fenoloških, fizioloških, morfoloških i etoloških promena; širenja invazivnih vrsta; smanjenja brojnosti i izumiranja nativnih vrsta. Izmenjeni klimatski uslovi utiču na promene u kvalitetu staništa uzrokujući promene u rasprostranjenju vrsta i životnih zajednica. Da bi se ublažili efekti klimatskih promena u životnoj sredini neophodno je njihova predikcija i razumevanje njihovog uticaja na živi svet.
Konzervaciona biologija ima za cilj da očuva biološku raznovrsnost na Zemlji i bavi se dugoročnom održivošću ekosistema. Interdisciplinarnim pristupom, konzervaciona biologija se bavi rešavanjem problema očuvanja na nivou vrsta, zajednica i ekosistema koji su direktno ili indirektno narušeni ljudskim aktivnostima ili drugim uticajima.
Zaštita životne sredine podrazumeva smanjenje ili sprečavanje zagađenja, negativnih uticaja na životnu sredinu, štete nanesene ekosistemima ili prirodnim resursima izazvane ljudskim aktivnostima.
Radno iskustvo:
• 2016– danas: naučni saradnik, Institut za biološka istraživanja „Siniša Stanković" -
Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu
• 2014-2016: istraživač saradnik, Institut za biološka istraživanja „Siniša Stanković" -
Institut od nacionalnog značaja za Republiku Srbiju, Univerzitet u Beogradu
Obrazovanje:
• 2015: Doktor ekoloških nauka, Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu. Doktorska disertacija: „Vijabilnost populacija tekunice Spermophilus citellus (L., 1766) na području Srbije”.
• 2007: Diplomirani biolog zaštite životne sredine, Biološki fakultet, Univerzitet u Beogradu.
Istraživačke teme:
• ekologija
• konzervaciona biologija
• teriologija
• konzervaciona generika
• parazitologija.
Veštine i tehnike:
Uzimanje uzoraka; monitoring sitnnih sisara; molekularno-genetičke metode; rad u programima: Arlequin, Structure, Geneland, BAPs, Botlleneck, Genepop, Genetix, Fstat, Vortex.
Nagrade:
• 2008: Grant za kratke posete Evropske naučne fondacije
• 2009: Grant za učešće na Konferenciji konzervacionih genetičara održanoj u Trondhejmu, dodeljen od strane Organizacionog komiteta Kongresa
Članstva u naučnim društvima:
• Srpsko bološko društvo
Biodiverzitet označava raznolikost i varijabilnost života na Zemlji. Obuhvata raznovrsnost na genetičkom, taksonomskom i ekosistemskom nivou. Biodiverzitet je važan kako u prirodnim tako i u veštačkim ekosistemima. Danas je biodiverzitet ugrožen gubitkom i fragmentacijom staništa, neodrživim korišćenjem resursa, invazivnim vrstama, zagađenjem i globalnim klimatskim promenama.
Biomonitoring je proces sistematskog posmatranja, merenja i analize fizioloških, biohemijskih, molekularnih i genetskih odgovora živih organizama na promene u životnoj sredini, koji pruža kvalitativne ili kvantitativne informacije o stanju životne sredine, i uključuje korišćenje različitih bioindikatora, biomonitora, bioakumulatora i biomarkera.
Klimatske promene su sveobuhvatna i rastuća globalna pretnja biodiverzitetu i ekosistemima. Direktno dovode do fenoloških, fizioloških, morfoloških i etoloških promena; širenja invazivnih vrsta; smanjenja brojnosti i izumiranja nativnih vrsta. Izmenjeni klimatski uslovi utiču na promene u kvalitetu staništa uzrokujući promene u rasprostranjenju vrsta i životnih zajednica. Da bi se ublažili efekti klimatskih promena u životnoj sredini neophodno je njihova predikcija i razumevanje njihovog uticaja na živi svet.
Konzervaciona biologija ima za cilj da očuva biološku raznovrsnost na Zemlji i bavi se dugoročnom održivošću ekosistema. Interdisciplinarnim pristupom, konzervaciona biologija se bavi rešavanjem problema očuvanja na nivou vrsta, zajednica i ekosistema koji su direktno ili indirektno narušeni ljudskim aktivnostima ili drugim uticajima.
Populaciona genetika proučava genetički sastav – distribuciju i promenu učestalosti alela tokom vremena, unutar i između populacija. Koristi matematičke modele dinamike učestalosti alela, izdvaja predviđanja o verovatnim obrascima genetičke varijacije u stvarnim populacijama i testira predviđanja u odnosu na empirijske podatke.
Zaštita životne sredine podrazumeva smanjenje ili sprečavanje zagađenja, negativnih uticaja na životnu sredinu, štete nanesene ekosistemima ili prirodnim resursima izazvane ljudskim aktivnostima.
Osnovne studije molekularne biologije i fiziologije završio sam 2010. godine, a potom i doktorske studije biologije, modul evoluciona biologija, 2017. godine na Biološkom fakultetu, Univerziteta u Beogradu. Moja istraživačka interesovanja obuhvataju evoluciju starenja i ulogu interakcija mitohondrijskog i jedarnog genoma (mito-jedarne interakcije) u evoluciji osobina životne istorije. U svom radu koristim laboratorijske linije pasuljevog žiška Acanthoscelides obtectus koje su selektovane za ranu reprodukciju/kratak život i kasnu reprodukciju/dug život više od 250 generacija. Trenutni fokus mojih istraživanja predstavljaju polno-specifični efekti mitohondrijskih mutacija na reprodukciju i druge osobine životne istorije, koje nastaju usled evolucionog procesa koji se naziva materinska kletva. Mitohondrijske mutacije koje imaju štetan efekat na mužjake, ali ne i na ženke, mogu biti iskorišćene u razvoju nove metode biokontrole štetnih insekata koja se naziva tehnika trojanskih ženki.
Godine 2013. dobio sam DAAD stipendiju za kraći istraživački boravak u Institutu za genetiku, Univerziteta u Kelnu, u Nemačkoj. Od strane Centra za razvoj liderstva, u okviru programa „Pokreni se za nauku“, tokom 2018. i 2020. godine dobio sam finansiranje za projekte razvoja novih metoda biokontrole štetočina. Trenutno sam član projekta „Experimental evolution approach in developing insect pest control methods ELEVATE“, број 7683961, 2022-2025 u okviru programa Ideje, Fonda za nauku Republike Srbije. Aktivno učestvujem u popularizaciji nauke kao rukovodilac projekta građanske nauke „Opasulji se“ (https://www.opasuljise.rs/) koji je podržan od strane Centra za promociju nauke. Član sam Srpskog evolucionog društva (SED), Evropskog društva za evolucionu biologiju (ESEB) i Evropske asocijacije za građansku nauku (ECSA).
Biologija ponašanja istražuje ponašanje životinja na sistemskom nivou integrisanjem bihejvioralnih, ekoloških, fizioloških i molekularnih pristupa zarad boljeg razumevanja specifičnih elemenata ponašanja.
Biologija starenja fokusirana je na bolje razumevanje molekularnih, ćelijskih i fizioloških procesa koji se nalaze u osnovi procesa starenja i bolesti povezanih sa ovim procesom.
Evolucija osobina životne istorije objašnjava na koji način evolucioni mehanizmi (pre svega prirodna selekcija) optimizuju preživljavanje i reprodukciju organizama u određenim sredinskim uslovima. Osobine životne istorije čine osnovu adaptivne vrednosti organizma i uključuju: trajanje razvića, veličinu organizma, broj, veličinu i pol potomaka, stopu preživljavanja, dužinu života itd. Proučavanje evolucije osobina životne istorije odvija se na prirodnim i laboratorijskim populacijama.
Populaciona genetika proučava genetički sastav – distribuciju i promenu učestalosti alela tokom vremena, unutar i između populacija. Koristi matematičke modele dinamike učestalosti alela, izdvaja predviđanja o verovatnim obrascima genetičke varijacije u stvarnim populacijama i testira predviđanja u odnosu na empirijske podatke.
Redoks biologija se bavi proučavanjem svih aspekata biologije koji su posredovani ili pod uticajem biohemijskih procesa redukcije i oksidacije. Redoks homeostaza je ključna za osnovne životne funkcije, kao što su metabolizam i disanje, i njeno narušavanje rezultira nastankom bolesti i starenjem.
Telefon: +381 11 20 78 300
Fax: +381 11 27 61 433
Email: ibiss@ibiss.bg.ac.rs
Bulevar despota Stefana 142
11108 Beograd
Srbija
IBISS koristi analitičke "kolačiće" (eng. "cookies") za analizu korišćenja sajta u cilju unapređenja korisničkog iskustva, klikom na "Prihvatam" dajete saglasnost za korišćenje kolačića.
